چالشهای آب در عصر کنونی
فشار بر منابع آب محدود دنیا در حال افزایش است. همراه با انتقال آب رودخانه‌ها به سمت شهرها و مزارع کشاورزی، دریاچه‌ها و تالابها در حال خشکیدن و کوچکتر شدن هستند، کشاورزان برای تامین غذای جمعیت رو به افزون، مجبور به برداشت بیش از حد از آبهای زیرزمینی هستند، راندمان آبیاری پایین است، بین کشاورزان و شهرنشینان اختلاف و تنازع بر سر آب وجود دارد، آلودگی آبها همواره موجبات نگرانی دولتها و مردم را فراهم می‌آورد. لذا برای برآوردن نیازهای رو به افزایش به جای اینکه فقط بر احداث سدهای عظیم و سیستمهای بزرگ انتقال آب، با تمام عواقب مخرب زیست‌محیطی، بهداشتی و اجتماعی تمرکز کرد لازم است که رویکرد در مورد کل مساله آب تجدید نظر شود. افزایش راندمان و آلوده نکردن منابع می‌تواند انتخاب اول باشد و فاضلاب به جای اینکه به عنوان یک دردسری که باید از آن خلاص شد نگریسته شود به عنوان منبعی سودمند و بارآور دیده شود.
آب هم اکنون به صورت یک منبع استراتژیک و محدود‌کننده برای توسعة اقتصادی و اجتماعی در آمده است (بخصوص در خاور میانه) که می‌تواند منجر به جنگ شود [1] لذا اخلاق جدید آبی شرط لازم امنیت ملی و صلح در این جهان بسته و محدود می‌باشد. در گزارش سازمان ملل آمده که: وفور یا کمیابی آب می‌تواند به معنای سعادت یا فقر، زندگی یا مرگ و حتی عامل بروز جنگ باشد. اغلب کشورها مسائل نگران کنندة زیادی در ارتباط با کمیت و کیفیت منابع آب خود دارند و کشورهای بسیاری از پیامدهای آلودگی آبهای ساحلی خود نگرانند. محدودیتهای تأمین آب جدید در حال افزایش است و با خشکسالی‌ها ، تهی شدن منابع آبهای زیرزمینی و تخریب منابع جنگلی تشدید می‌شوند. این در حالی است که نیاز به آب برای مصارف کشاورزی، تولید انرژی، تولیدات صنعتی و مصارف شهری به سرعت در حال افزایش است.
در کنفرانس آب و محیط زیست که در سال 1992 در شهر ریودوژانیرو برزیل برگزار شد اختصاص یک روز از سال به نام روز جهانی آب تصویب شد و با تایید نهایی این موضوع در سازمان ملل متحد و نظر به اهمیت آن و مسایل مربوط به آن روز 22 مارس (دوم فروردین) هر سال به نام روز جهانی آب نام‌گذاری و به کشورهای جهان ابلاغ شد. در ایران نیز با تصویب این نام‌گذاری توسط شورای فرهنگ عمومی کشور در سال 1372 و ثبت آن در تقویم جمهوری اسلامی ایران، معاونت امور آب وزارت نیرو به عنوان مرجع ملی برنامه‌های این روز در ایران شناخته شد. از سال 1994 تا 2005 روزهای جهانی آب به ترتیب به نامهای:
آب: دغدغه همگانی
آب و زنان
آب و شهر های تشنه
آب جهان: آیا کافیست؟
آب زیرزمینی: منبع پنهان
همه در پایین‌دست رودخانه‌ها زندگی می‌کنند
آب برای قرن 21
آب و سلامت
آب برای توسعه
آب برای آینده
آب و بلایا
و آب برای زندگی
نام‌گذاری شده است. از سوی سازمان فرهنگی علمی و آموزشی سازمان ملل متحد، آب و فرهنگ به عنوان مضمون اصلی بزرگداشت روز جهانی آب در سال آینده انتخاب و نام‌گذاری شد.
مسأله آب و کمبود و آلودگی آن به قدری جدی می‌باشد که دهه 2005 - 2015 دهه بین‌المللی آب اعلام شده است. سازمان ملل با همکاری سازمان جهانی هواشناسی، استراتژی روز جهانی آب سال 2004 را آب و کاهش اثرات بلایای طبیعی نام‌گذاری و دهه 2005 تا 2015 را به عنوان دهه بین‌المللی آب معرفی نمود. مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز در پنجاه و ششمین جلسه خود، پیش‌نویس قطعنامه‌ای را پذیرفت که با هدف تمرکز بیشتر بر روی مسایل مربوط به آب و به ویژه تاکید بر نقش زنان در مدیریت آب، دهه 2005 تا 2015 را به عنوان دهه بین‌المللی آب معرفی نمود و در پنجاه هشتمین جلسه خود در دسامبر 2003 موافقت کرد که دهه 2005 تا 2015، به عنوان دهه بین‌المللی برای یک اقدام عملی در نظر گرفته شود و با موضوع آب برای زندگی نام‌گذاری شود. همچنین هر سال تعدادی از نمایندگان حاکمیتی، متخصصین، مدیران آب و ... از بیش از 100 کشور جهان در کنفرانس هفته جهانی آب گرد هم می‌آیند تا در مورد مسایل مهم آب بحث کنند.
کوفی عنان در سال 2004 در پیام خود به مناسبت روز جهانی آب گفت: آب در مرکز امیدهای ما جهت ریشه‌کن‌سازی فقر و دستیابی به توسعه پایدار است در روز جهانی آب بیایید با تلاش دوباره آنچه را که شایسته موضوعات آب می‌باشد داشته باشیم این تلاش را هم‌اکنون شروع کنیم و تا ابد ادامه دهیم.
نشست روز جهانی غذا (16 اکتبر 2002) نیز آب: منبع امنیت غذایی نام‌گذاری شده بود که نشان‌دهنده نقش مهم آب در برنامه‌های فائو در نیل به دنیایی بدون گرسنگی است. در این نشست عنوان شد که حدود 70 درصد آبهای قابل استحصال، صرف تولید مواد غذایی و تغذیه انسانها می‌شود و تولید غذا بدون آب امکان‌پذیر نیست.
در این تحقیق، موضوعاتی از قبیل ارزش و اهمیت آب در قرآن و روایات اسلامی، اشارات علمی قرآن در مورد آب (آب منشأ حیات، فرآیند تشکیل باد، ابر و باران، آبهای زیرزمینی، اسرار مربوط به دریاها و ...)، مدیریت آب در اسلام، آب از منظر ادیان و تمدنهای مختلف، آب در فرهنگ ایرانیان، پاداش تامین آب، آداب نوشیدن آب بررسی می‌شود.
در کشورهای خاورمیانه آب به عنوان مسأله‌ای مهم مطرح است به طوری که گفته می‌شود جنگ بعدی در خاورمیانه جنگ بر سر آب خواهد بود. به طور مثال کشورهای سوریه و عراق با ترکیه، رژیم اشغالگر قدس با فلسطینیان ساکن در کرانه اردن در تأمین آب مورد نیاز خود همواره با مشکلاتی روبرو می‌باشند.
مسأله آب در خاورمیانه با چند واقعیت انکارناپذیر مواجه می‌باشد. از یک طرف منطقه خاورمیانه جزء مناطق کم آب دنیا می‌باشد، و با توجه به اینکه رشد جمعیت آن از بالاترین نرخهای رشد جمعیت جهان می‌باشد مصرف آب رو به تزاید است، از سوی دیگر با پایین رفتن سطح آبهای زیرزمینی و بالارفتن میزان نمک آبهای موجود و آلودگی روز افزون آنها، مسأله آب به یکی از چالشهای جدی و خطرناک منطقه تبدیل شده است.
کشور ترکیه که یکی از کشورهای غنی در زمینه آب است، با وقوف به این مسأله و اهمیت آب در معادلات آینده منطقه با کشورهای همجوار خود عراق و سوریه که آب مورد نیاز خود را از دو رود بزرگ دجله و فرات که از کوههای ترکیه سرچشمه می‌گیرند تأمین می‌کنند، سر ناسازگاری گذاشته است. ترکیه برای کنترل آب در منطقه طرحهای وسیعی را در چارچوب پروژه بزرگ آناتولی (P.A.G) به مورد اجرا گذاشته است که اجرای این طرحها به طور مستقیم امنیت و رشد اقتصادی دو کشور همسایه ترکیه را تحت تأثیر قرار می‌دهد و تنشهایی را بین این کشورها به وجود می‌آورد. رژیم ترکیه در تفکر نوین اقتصادی خود، به آب به عنوان یک منبع ارزساز و صادراتی می‌نگرد.
از طرفی اجرای این پروژه‌ها می‌تواند به تقویت رژیم صهیونیستی منجر گردد. به عنوان نمونه می‌توان به پروژه ماناوگات که در چارچوب طرح بزرگ آناتولی گاپ اجرا خواهد شد اشاره کرد. با تکمیل این پروژه که مجری آن یک کمپانی کانادایی است آب از رودخانه ماناوگات نزدیک آنتالیا به کشورهای نیازمند حمل خواهد شد و اسرائیل نیز یکی از کشورهای دریافت‌کننده آب خواهد بود که در صورت اجرای این پروژه، مشکل شدید آب آشامیدنی و کشاورزی رژیم صهیونیستی بکلی مرتفع خواهد شد. رژیم صهیونیستی آب مصرفی خود را در حال حاضر از طریق دریای مدیترانه و با استفاده از دستگاه های آب‌شیرین‌کن به بهای هر متر مکعب 2 دلار و 60 سنت تهیه می‌کند که در صورت اجرای این پروژه بهای هر متر مکعب آب مصرفی اسرائیل به حدود 87 سنت کاهش خواهد یافت.
به طور کلی آب، هدف استراتژیک رژیم صهیونیستی می‌باشد و مسأله آب برای این رژیم، فراتر از یک موضوع مربوط به توسعه، بلکه مسأله‌ای مرتبط با موجودیت این کشور است و از عوامل بنیادی ادامه طرح صهیونیسم در منطقه می‌باشد. اسرائیل به طور کلی در اندیشه تسلط بر منابع آبی اعراب است و برقراری ارتباط بین این رژیم و حکومت ترکیه که به سبب بهره‌گیری از منابع فراوان آبی، خواهان نقش فعالی در آینده منطقه است، می‌تواند برای اعراب بویژه سوریه و عراق که بیشتر آب مورد نیازشان را از خاک ترکیه تأمین می‌کنند خطر آفرین باشد و منابع آبی کشورهای عربی را نیز با خطر روبرو سازد. اسرائیل تأمین نیازهای آبی خود را در اولویت سیاستهای تجاوزکارانه خود قرار داده است و کنترل بر منابع آب رود اردن و کلیه سفره‌های آبی کلیدی را به عنوان حداقل نیاز امنیتی خود تلقی می‌کند و حتی در صورت عقب نشینی از اراضی اشغالی در فکر تسلط به منابع آبی این منطقه می‌باشد و در واقع بدون حل مشکلات آب، تدابیر امنیتی محال خواهد بود. این بدان معنی است که اسرائیل برای حفظ منابع آبی هر اقدامی انجام خواهد داد؛ بنابراین، چنین تحلیلهایی باعث شده است که کارشناسان مسائل خاورمیانه بر این اعتقاد باشند که اگر در دهه آینده جنگی میان اعراب و اسرائیل روی دهد، به احتمال زیاد این جنگ بر سر منابع آب خواهد بود.
ناشناس