قدر آب ، این گوهر گران بها را بدانیم

مقدار کل آب موجود در جهان همواره ثابت است و تنها شکل آن تغییر می کند، به صورت های بخار، یخ و آب تبدیل می شود و از هیچ جای دیگر چیزی به آن اضافه یا کم نمی شود و این در حالی است که تقاضای آب با نرخ بسیار زیادی هر روز در حال افزایش است.

امروزه رشد جمعیت و توسعه اقتصادی سبب افزایش استفاده از آب های سطحی و زیر زمینی به منظور تأمین مصارف شهری، صنعتی و کشاورزی شده و این مسئله فشار زیادی را بر منابع آب وارد آورده و پیامد آن مشکلات بی شماری از قبیل افزایش تقاضا، کاهش عرضه، خشکسالی ها، سیل ها، آلودگی منابع آب و... فراروی انسان عصر حاضر قرار گرفته است که هر روز بر بحران آب بیشتر دامن می زنند.

بر طبق پیش بینی های یونسکو جمعیت جهان که از ۵/۲ میلیارد نفر در سال ۱۹۵۰ با نرخ رشد ۱۵۰ درصدی به ۶ میلیارد نفر در سال ۲۰۰۰ رسید، تا سال ۲۰۳۰ به ۱/۸ میلیارد نفر می رسد و پس از آن در سال۲۰۵۰ از مرز ۳/۹ میلیارد نفر هم خواهد گذشت و مسلماً این جمعیت آب و غذای بیشتری طلب خواهند کرد.

گفته می شود که غذای مورد نیاز مردم جهان در سال ۲۰۳۰، ۵۵ درصد بیشتر از مقدار غذای لازم برای مردم جهان در سال ۲۰۰۰ خواهد بود و با توجه به وابستگی شدید منابع تأمین غذا به منابع آب، تقاضای بخش کشاورزی برای آب چندین برابر افزایش خواهد یافت که این خود فشار بیشتری را بر منابع محدود آب شیرین وارد خواهد کرد.

علاوه بر بخش کشاورزی در آینده نیاز به آب بیشتر به منظور تأمین بهداشت، تأمین آب شرب شهری و مصارف صنعتی محتمل به نظر می رسد.در حال حاضر یکی از مسائل تهدید کننده منابع آب آلودگی های ناشی از کارهای انسان است و درصورت عدم کنترل و مدیریت مناسب آلودگی ها، در آینده نه چندان دور شاهد از دست رفتن بخشی از منابع آب سطحی و زیرزمینی و غیرقابل استفاده شدن آنها برای همیشه خواهیم بود که با توجه به مقدار بسیار کم منابع آب شیرین می توان به اهمیت این موضوع پی برد.

بر طبق دسته بندی یونسکو اگر سرانه آب تجدید پذیر به ازای هر نفر در سال به کمتر از ۱۷۵۰ متر مکعب برسد آن منطقه به بحران آب دچار خواهد شد. در کشور ما این مقدار از ۷۰۰۰ در دهه ۴۰ به حدود ۲۰۰۰ در سال های اخیر رسیده است و پیش بینی می شود که درصورت عدم مدیریت صحیح آب این مقدار در سال ۲۰۵۰ به حد تنش آبی برسد و مشکلات شدیدی را برای کشور ایجاد کند.

در حال حاضر در برخی از کشورهای آفریقایی و آسیای میانه و آسیای شرقی شرایط تنش آبی حاکم است. در این کشورها بیش از ۱/۱ میلیارد نفر تنها روزانه ۲۰ تا ۵۰ لیتر آب آشامیدنی سالم در اختیار دارند و در همین مناطق از جهان روزانه بیش از ۳۰۰۰ کودک در اثر بیماری های ناشی از آب آلوده و فقدان بهداشت جان خود را از دست می دهند.

مردم در این کشورها آب سالم را با قیمت های بسیار زیاد از فروشندگان آب خیابانی خریداری می کنند. خانواده هایی که توانایی خرید آب سالم را ندارند، زنان و کودکان ساعت ها وقت خود را در روز صرف آوردن یک ظرف ۲۰ لیتری آب از رودخانه ها در فواصل دوردست می کنند.

بر طبق پیش بینی های یونسکو تا سال ۲۰۲۵ بیش از ۸/۱ میلیارد نفر از مردم جهان در کشورهایی خواهند زیست که دچار بحران آب می باشند و در همان زمان از هر ۳ نفر مردم جهان۲ نفر شرایط تنش آبی را احساس خواهند کرد.

این در حالی است که اگرچه راندمان آب که در جهان بیش از ۵۰درصد است اما در کشورهایی که در حال حاضر با تنش آبی دست و پنجه نرم می کنند این مقدار کمتر از ۲۵ درصد است یا سهم آب شیرین در کشاورزی که به طور متوسط در جهان ۷۰ درصد از کل آب مصرفی می باشد در این مناطق بیش از ۸۵ درصد است.

در ضمن آلوده ترین رودخانه های جهان در همین منطقه تنش ( آسیای میانه، آسیای جنوب غربی و شمال آفریقا ) قرار دارند و بیش از ۹۰ درصد جمعیت جهان در همین منطقه تنش آبی در حوضه های آبریز مشترک زندگی می کنند. ناگزیر در آینده رقابت شدیدی بین مصرف کنندگان بر سر منابع محدود آب رخ خواهد داد که حتی می تواند به جنگ های آب منتهی شود.

در چنین شرایطی به نظر می رسد که باید بر ضرورت استفاده کارآمد و صحیح از منابع آب تأکید کرد و با به کارگیری مدیریت به هم پیوسته منابع آب IWRM و مدیریت تقاضا و آموزش الگوهای صحیح مصرف، ضرورت صرفه جویی در مصرف آب و جلوگیری از آلودگی ها و کاهش آلاینده های زیست محیطی، آب این مایع حیات را حفاظت کرده و این امانت را سالم و پاک به دست آیندگان سپرد.